Choroby zakaźne gadów
Choroby zakaźne, lub inaczej infekcyjne to szerokie pojęcie obejmujące choroby wywoływane przez czynniki etiologiczne takie jak bakterie, wirusy, grzyby czy priony. Obecność samego czynnika zakaźnego nie musi prowadzić do rozwinięcia objawów, często mogą to być zakażenia bezobjawowe. W takim stanie zwierze nie choruje, ale samo jest źródłem zarażenia dla innych osobników. Dopiero załamanie odporności organizmu prowadzi do wystąpienia choroby.
Do najczęściej występujących czynników zakaźnych u gadów należą bakterie z rodzaju Salmonella. Nosicielstwo Salmonelli jest bardzo powszechne wśród gadów hodowanych w Polsce i według różnych źródeł dochodzi nawet do 90%. Na szczęście jest to głównie nosicielstwo utajone, które nie daje przeważnie widocznych objawów. Dopiero pogorszenie się warunków bytowych, silny stres związany z np. transportem lub nieprawidłowe żywienie może prowadzić do rozwinięcia się choroby. Do objawów należą duszności, biegunka, utrata apetytu a w cięższych przypadkach zakażenie ogólne, czyli sepsa. Leczenie obejmuje antybiotykoterapię, intensywne nawadnianie i uzupełnianie elektrolitów oraz zwiększoną podaż witamin. Próby prewencyjnego usuwania z organizmu Salmonelli nie przynoszą rezultatów, wyeliminowanie jednego ze szczepów prowadzi do kolonizacji innymi. Gady zakażają się głównie poprzez kontakt z kałem, chorymi osobnikami a także transowarialnie. Duże znaczenie mają zachowania roślinożernych jaszczurek (legwan zielony), które po wykluciu zjadają kał starszych osobników aby ustanowić prawidłową florę bakteryjną przewodu pokarmowego.
Salmonelloza należy do zoonoz, czyli chorób przenoszonych ze zwierząt na człowieka. Nawet bezobjawowe nosicielstwo u gada, po przeniesieniu bakterii na człowieka może prowadzić do wystąpienia poważnych dolegliwości w zależności od serotypu. Szczególnie narażone są małe dzieci oraz kobiety w ciąży.
(3).jpg "Choroby zakaźne gadów")
IBD (ang. Inclusion Body Disease) to ciężka i niestety na obecną chwilę nieuleczalna choroba, szczególnie atakująca węże z podrodziny Boinae oraz rodziny Pythonidae (czyli np. popularne w Polsce Boa dusiciel czy Pyton siatkowany). Odpowiedzialny za nią jest prawdopodobnie wirus z z rodziny Retroviridae, lub jak donoszą ostatnie badania z 2013 roku wirus z rodziny Arenaviridae. Zwierzęta mogą zarazić się drogą pokarmową, oddechową, poprzez kontakt płciowy oraz kontakt ze zwierzętami chorymi lub ich wydzielinami. Wirus może przenosić się również na rękach hodowcy oraz zanieczyszczonym sprzęcie.
Choroba dzieli się na dwie fazy, ostrą i przewlekłą. W tej pierwszej, objawy są niespecyficzne i obejmują utratę masy ciała, brak apetytu, wymioty, słabsze gojenie ran oraz ogniska martwicy skóry. Obniżona odporność prowadzi do występowania równolegle wtórnych infekcji bakteryjnych. W późniejszej fazie choroby pojawiają się objawy ze strony układu nerwowego takie jak skręcenie głowy i szyi, zaburzenia koordynacji ruchowej, dezorientacja, trudności w polowaniu i duszeniu, paraliże. Można zaobserwować ponadto dłuższy niż zwykle czas wystawiania języka w czasie badania terenu oraz problemy z linieniem. U pytonów dodatkowo obserwuje się wzdęcia i zaparcia powstałe na skutek zaburzeń w motoryce dystalnego odcinka ciała węża. Nie opracowano do chwili obecnej skutecznego leczenia. Po potwierdzeniu IBD sugeruje się eutanazję.
Przy znacznym obniżeniu odporności masowy rozwój bakterii z rodzajów Pseudomonas, Aeromonas, Klebsiella oraz niektórych chlamydii prowadzi do wystąpienia zespołu ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS) potocznie zwanej posocznicą. Objawami są apatia, utrata apetytu, krwotoki z jam ciała, nadżerki i wybroczyny w jamie gębowej, wybroczyny i wylewy krwawe na krawędziach łusek brzusznych. Choroba ma ciężki przebieg a leczenie jest skuteczne jedynie w początkowej fazie. Wdraża się antybiotykoterapię opartą o wcześniej przeprowadzony test antybiotykooporności. Dodatkowo suplementuje się witaminami m.in. A, E, oraz z grupy B.
.jpg "Choroby zakaźne gadów")
Zwłaszcza u zwierząt z tzw. importu zdarzają się przypadki gruźlicy wywoływanej przez prątki Mycobacterium marinum, Mycobacterium thamnophis oraz Mycobacterium ulcerans. Zakażenie głównie droga pokarmową, rozwija się długo. Objawy są niespecyficzne, natomiast w obrazie sekcyjnym widoczne rozsiane liczne drobne gruzełki gruźlicze. Choroba może się przenosić na ludzi poprzez zkażenie ran, otarć lub zadrapań. Prowadzi do powstania wrzodziejących zmian w obrębie skóry (M. marinum, M. ulcerans). Leczenia gadów nie jest znane, zwierzęta poddaje się eutanazji.
Prewencja chorób zakaźnych obejmuje przede wszystkim zapewnienie prawidłowych warunków dla przetrzymywania danego gatunku zwierzęcia. Odpowiednie warunki bytowe takie jak karma, temperatura czy kubatura pojemników pozwalają na utrzymaniu zwierzęcia w dobrej kondycji co przekłada się bezpośrednio na wysoką odporność immunologiczną a tym samym większą odporność na choroby. Ważnym aspektem jest regularne badanie kału oraz odrobaczanie. Nie powinno się wprowadzać nowych osobników do stada/hodowli bez uprzedniej 3-4 tygodniowej kwarantanny i obserwacji. Te proste zasady pozwolą nam na redukcję do minimum ryzyka wystąpienia chorób u naszych podopiecznych.