Kaszel kenelowy. Tracheobronchitis acuta, czyli wieloczynnikowa infekcja górnych dróg oddechowych.
Kaszel kenelowy to wysoce zakaźna choroba górnych dróg oddechowych u psów, wywołana przez jeden lub kilka czynników zarówno bakteryjnych jak i wirusowych, do których należą : Bordetella bronchiseptica, Mycoplasma canis (bakterie) , Parainfluenza III (PI-III), CAV-II-adenowirus, CDV-wirus nosówki psów, CHV- herpes wirus, CCV-koronawirus oraz wirus grypy.
Nazwa określa szybkość i efektywność rozprzestrzeniania się choroby : wystarczy jeden zainfekowany pies w hodowli (ang. kennel - hodowla psów), by zarazić wszystkie pozostałe przebywające razem z nim.
Czynniki predysponujące i epidemiologia
Głównym czynnikiem predysponującym do zakażenia jest bliski kontakt z zainfekowanym psem, ale również obniżona odporność: u młodych zwierząt, z innymi jednostkami chorobowymi oraz zaburzonym dobrostanem (nieprawidłowa wentylacja, małe klatki blisko ze sobą sąsiadujące) i podwyższonym poziomem stresu. Istotnym jest, że do wywołania infekcji niezbędny jest bezpośredni, stały lub czasowy, kontakt z innym chorym psem – kaszel kenelowy jest przenoszony drogą kropelkową. Szczególnie narażone są osobniki nieszczepione.
Objawy
Charakterystycznym i dominującym objawem jest ostry, chrapliwy, napadowy kaszel, szczególnie w stanach ekscytacji lub przy wokalizacji. Często po zakończonym ataku widoczny jest odruch wymiotny. W badaniu klinicznym stwierdza się prawidłowy szmer płucny, podwyższoną temperaturę (do 39,5 ºC), a kaszel można wywołać poprzez omacywanie tchawicy. Do sporadycznie występujących symptomów należą : powiększenie węzłów chłonnych, mrużenie oczu, pieniste wymioty, surowiczy wypływ z nosa, a w przypadku postaci ostrej także duszność wydechowa i zmiany osłuchowe. Zwierze często jest osowiałe, apatyczne, wykazuje niechęć do spacerów czy zabawy. Objawy zwykle utrzymują się od 9 do 14 dni.
Diagnozowanie
Kaszel kenelowi zwykle prawidłowo diagnozowany jest na podstawie wywiadu i badania klinicznego. Możliwe jest również wykonanie badań dodatkowych: mikrobiologicznych i bronchoskopii.
Badania mikrobiologiczne definitywnie określają czynnik chorobotwórczy, a w przypadku zakażenia bakteryjnego również leczenie: po pobraniu wymazu z gardła, wykonaniu posiewu i antybiogramu możliwy jest dobór najefektywniejszego antybiotyku.
U obrazie bronchoskopowym widoczne jest natomiast zapalenie oraz wyraźne przekrwienie, a podczas wykonywania endoskopii istnieje możliwość przepłukania tchawicy i pobrania materiału do badania cytologicznego. Jednak ze względu na wysoką inwazyjność i konieczność pełnej anestezji badanie wykonywane jest stosunkowo rzadko.
Leczenie
Stosowanymi antybiotykami są tetracykliny, trimetoprym oraz enrofloksacyna , należy pamiętać o tym, że Bordetella jest oporna na penicyliny i cefalosporyny. Zwykle stosuje się również: leki przeciwkaszlowe (butrofanol, hydrokodon), dzięki którym pies może odpocząć w nocy, mukolityki udrażniające drogi oddechowe, leki wykrztuśne, a w przypadku przebiegu ostrego krótkotrwałą terapię kortykosteroidową np. prednizolonem.
Ważne jest również ograniczenie podrażnień tchawicy, zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych, dlatego zaleca się stosowanie szelek zamiast obroży, podawanie mokrego jedzenia oraz zapewnienie stałego dostępu do świeżej wody.
Profilaktyka
Niezwykle ważną częścią profilaktyki są szczepienia. Zwykle stosuje się skojarzone przeciwko: Bordetella bronchiseptica, wirusowi nosówki psów, CAV-II oraz PI-III . Istotnym jest, że szczepionki, zawierające zbyt wiele antygenów zapewniają słabszą odporność, szczególnie u szczeniąt. W dużych hodowlach coraz częściej stosuje się specjalnie tworzone mieszanki szczepów wirusów, wyizolowanych uprzednio od zainfekowanego psa (z tej samej hodowli).
Należy pamiętać również o zachowaniu odpowiednich warunków bytowych oraz ewentualnej izolacji chorych osobników.
Dzięki coraz większej świadomości właścicieli regularne szczepienia znacząco obniżyły ilość zachorowań wśród psów. Kaszel kenelowy występuje rzadko, głównie późną jesienią/wczesną wiosną, jego przebieg, w większości przypadków, jest łagodny a rokowanie pomyślne.