Metody rozpoznawania, diagnostyka i monitorowanie ciąży u kotek
Wczesne rozpoznanie ciąży u samic pozwala na monitorowanie jej przebiegu, określenie liczebności miotu, stwierdzenie ewentualnych zaburzeń rozwojowych, odpowiednią opiekę i pielęgnację kotki lub niedopuszczenie do dalszego rozwoju zarodków i porodu.
U kotek występuje owulacja prowokowana, a do zapłodnienia może dojść już następnego dnia po pokryciu. Istotnym w doborze metody diagnostycznej jest termin badania oraz określenie potencjalnego początku ciąży. Współcześnie istnieje wiele sposobów stwierdzania obecności zarodków oraz ich wzrostu i rozwoju: badanie kliniczne – palpacyjne przez powłoki brzuszne oraz badania dodatkowe: ultrasonograficzne, radiologiczne oraz testy hormonalne.
Badanie kliniczne
Pierwszym i podstawowym badaniem jest badanie palpacyjne, polegające na omacywaniu macicy przez powłoki brzuszne i stwierdzeniu obecności ampuł płodowych (kuliste rozszerzenia rogów macicy) w miejscu usytuowania pęcherzyków ciążowych z zarodkami. U kotek zastosowanie tej metody jest możliwe już od 15 dnia, ale zaleca się przeprowadzenie badania w okresie późniejszym, ok. 21-25 dnia, ze względu na wzrost pęcherzyków ciążowych do ok. 2,5cm. Istotnie wpływającymi czynnikami na rozpoznanie ciąży przy wykorzystaniu tej metody są: znaczne otłuszczenie samicy, silne napinanie mięśni brzucha w odruchu obronnym, a także (rzadko występująca) ciąża pojedyncza.
Badania dodatkowe
Badanie USG
Monitorowanie przy pomocy ultrasonografii jest wskazane szczególnie w przypadkach zagrożenia ciąży oraz występowania wszelkich zaburzeń i nieprawidłowości w jej przebiegu. U kotek pierwsze objawy są możliwe do stwierdzenia już od 10. dnia przy użyciu sondy 10MHz, natomiast od 17. dnia aż do porodu przy użyciu sondy 5-7,5 MHz. We wczesnym stadium obserwuje się okrągłe, wypełnione płynem, hypoechogeniczne pęcherzyki ciążowe, których wewnętrzna średnica wynosi kolejno 3,5mm oraz 10mm w 10. i 20. dniu ciąży. Po 14. dniu zauważalne są echogeniczne (białawe) zarodki, widocznie odznaczające się po przybraniu charakterystycznego kształtu litery C około 18 dnia.
Od 28. dnia ciąży możliwe jest badanie serca przy pomocy ultradźwiękowych detektorów tętna (aparatów Dopplera), co jest istotne dla oceny żywotności płodów oraz określenia częstotliwości i rytmiczności pracy serca.
Badanie RTG
Badanie radiologiczne ma swoje zastosowanie w późnej ciąży, gdyż uwidacznia zmineralizowane szkielety płodów, czyli dopiero po ok. 45 dniu, a w wielu przypadkach jeszcze później. Badanie RTG jest wykorzystywane do ustalania przewidywanego terminu porodu, wykorzystując możliwość obserwacji wykształcających się w odpowiednim czasie struktur kostnych : łopatka, kość ramieniowa i udowa stają się widoczne w okresie 15-18 dni , kości miednicy i żebra – 9-13 dni, a zęby 3-8 dni przed porodem. Diagnostyka tą metoda w porównaniu do USG jest niemiarodajna przy określaniu żywotności płodów. Najwcześniej po 24 godzinach od obumarcia można zaobserwować gaz lub niefizjologiczne przemieszczenie się elementów szkieletu.
Testy hormonalne
Testy wykrywające gonadotropinę kosmówkową hCG (stosowane u ludzi) oraz oznaczenia poziomu progesteronu (wykorzystywane u gatunków poliestralnych ) nie mają zastosowania u kotek. Wykorzystywane są jednak testy pomiarowe dla relaksyny, czyli hormonu uważanego za swoisty dla ciąży, a jego stężenie zwiększa się po 20. dniu aż do połowy ciąży, gdy osiąga wartość najwyższą. Dostępne są różnego rodzaju testy, wykrywające jej stężenie we krwi lub osoczu. Ze względu na możliwość wykonania badania dopiero w trzecim tygodniu, ich wysoką cenę oraz dostępność innych, bardziej wiarygodnych metod, są używane stosunkowo rzadko. Istotne jest, że testy te nie dają informacji o żywotności i liczebności miotu a po uzyskaniu wyniku negatywnego zaleca się ponowne wykonanie badania po 7 dniach.
Dzięki wykorzystaniu współczesnych metod obrazowania jest możliwe odpowiednie monitorowanie i prowadzenie ciąży, co przyczynia się do znacznej poprawy komfortu życia samicy jak również określenia prawidłowego wzrostu i rozwoju jej potomstwa.