Kamica moczowa: rodzaje kamienia

Kamienie struwitowe

Kamienie struwitowe są jednym z najczęściej spotykanych rodzajów kamieni u psów i kotów.

Kamienie struwitowe

Kamienie struwitowe czyli fosforanowo-amonowo-magnezowe, to kamienie o różnej wielkości, których średnica może przekraczać 1 cm. Są to kamienie dobrze widoczne na przeglądowych zdjęciach rentgenowskich, o kształcie kulistym lub piramidalnym, białe, kremowe lub jasnobrązowe. Kryształy struwitowe łatwiej wytrącają się w moczu o odczynie zasadowym i mają kształt kanciasty, przypominający graniastosłup.


Charakterystyka kamieni struwitowych u kotów:

-większość struwitów jest jałowa i niezwiązana z płcią;

-kamienie towarzyszące zakażeniu częściej powstają u osobników poniżej roku lub powyżej 10 lat;

-do ras predysponowanych należą: rasy krótkowłose, ragdoll, chartreux, orientalna krótkowłosa, domowa krótkowłosa, himalajska;
najczęściej powstają u kotów w wieku od 1 do 10 lat, przy czym u osobników powyżej 7 roku życia częstotliwość występowania struwitów maleje;

-czynniki predysponujące do powstawania kamieni struwitowych to wysoka koncentracja składników mineralnych w moczu, mała ilość wytwarzanego moczu, pH >7.0 oraz czynniki dietetyczne.

-poziom minerałów w moczu- u kotów zawsze występuje duża ilość amoniaku z powodu wysokiego zapotrzebowania i pobrania białka; wysoki jest także poziom fosforu, bez względu na poziom w diecie;

-z kolei koncentracja magnezu jest zwykle niska i bezpośrednio zależy od poziomu w diecie (a także postaci, w jakiej występuje- tlenek czy chlorek); przez to wysoki poziom magnezu w diecie może sprzyjać powstawaniu kamieni struwitowych;

pH moczy ma większy wpływ na powstawanie struwitów niż poziom magnezu. Kamienie struwitowe powstają przy pH ≥ 7,0 a rozpuszczają się przy pH ≤ 6,6. U zdrowych kotów pH moczu jest kwaśne (6,0- 6,5), za wyjątkiem okresu po posiłku, kiedy pH moczu wzrasta (tzw popisłkowa alkalizacja moczu). Przyjęcie posiłku zwieksza wydzielanie kwasu żołądkowego i jego utratę przez organizm. Aby skompensować utratę kwasów i utrzymać prawidłowe pH płynów ustrojowych, nerki wydalają zasadowe jony, co prowadzi do wzrostu pH moczu. Wielkość poposiłkowej alkalizacji moczu jest wprost proporcjonalna do wielkości posiłku. W związku z tym, jeżeli koty mają swobodny dostęp do karmy, spożywają kilka-kilkanaście mniejszych posiłków, co prowadzi do czasowej alkalizacji moczu, ale nie tak wysokiej jak w przypadku podawania jednego, dwóch posiłków dziennie.

Dlatego u kotów bardziej polecana jest metoda swobodnego dostępu do karmy; objętość produkowanego moczu- spadek objętości moczu jest istotnym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu kamieni; zmniejszenie ilości pobieranej wody prowadzi do spadku ilości produkowanego moczu i wzrostu koncentracji minerałów, które mogą ulegać krystalizacji.


Zapobieganie:

podstawą zapobiegania nawrotom kamicy struwitowej jest stosowanie odpowiedniej diety; w przypadku kamicy na tle zakażenia bakteryjnego kluczowe znaczenie ma wyeliminowanie zakażenia i okresowa kontrola jego nawrotów (badanie ogólne i bakteriologiczne moczu)
dieta stosowana do zapobiegania nawrotom kamicy struwitowej powinna zwiększać objętość produkowanego moczu (np. poprzez dodatek NaCl), zmniejszać jego pH oraz ograniczać wydalanie magnezu, amoniaku i fosforu.

 
Kamienie oksalatowe


Tendencja do występowania kamicy szczawianowo-wapniowej u psów i kotów na przestrzeni ostatnich lat przedstawia się odwrotnie w porównaniu do kamicy struwitowej.

Kamienie oksalatowe

Kamienie szczawianowo-wapniowe mogą mieć różny kształt i wielkość- od gładkich tworów do wyszczerbionych (róża barytowa). Zbudowane są z dwóch rodzajów kryształów- z kryształów jednowodzianu (przypominające kształtem hantle lub parkan) lub z kryształów dwuwodzianu (o klasycznym wyglądzie krzyża maltańskiego). Kamienie te są łatwo zauważalne na przeglądowych zdjęciach rentgenowskich. Łatwiej wytrącają się w moczu o odczynie kwaśnym. Częściej spotykane są u samców. Przyczyny kamicy oksalatowej są słabiej poznane niż struwitowej.

Zapobieganie

Podstawową zasadą zapobiegania nawrotom kamicy szczawianowej jest stosowanie odpowiedniej diety, zaleconej przez lekarza weterynarii. Dieta taka powinna między innymi zmniejszać koncentrację minerałów w moczu, powinna być wysokostrawną i charakteryzować się odpowiednim poziomem wapnia, magnezu i innych minerałów. 


Inne rodzaje kamieni

Do rzadziej spotykanych rodzajów kamieni moczowych u psów i kotów należą kamienie purynowe (moczanowe i ksantynowe), kamienie cystynowe, krzemiany, kamienie mieszane oraz wysuszone składniki krwi.

Kamienie moczanowe:

Kamienie moczanowe to jeden z rodzajów kamieni purynowych. W przeciwieństwie do struwitów i oksalatów, częstotliwość ich występowania nie zmienia się: u kotów stanowią one 4,6% wszystkich kamieni, a u psów około 8%.

Kamienie moczanowe

-kryształy są smukłe i sześciokątne (kwas moczowy) lub duże i nieregularne (moczan amonowy);

-natomiast kamienie są małe, gładkie, okrągłe, jasnożółte, jasnobrązowe lub jasnozielone i nie są widoczne na przeglądowych zdjęciach rentgenowskich;

-u kotów kamica moczanowa często jest zjawiskiem idiopatycznym;

-brak jest  predyspozycji rasowych i płciowych;

U kotów zaleca się stosowanie diety przeznaczonej do terapii dietetycznej chorób nerek; w przypadku kamieni idiopatycznych u kotów oraz kamieni powstających w konsekwencji zespolenia wrotno-czczego, farmakologiczne rozpuszczanie często okazuje się nieskuteczne, w takich przypadkach konieczne jest usunięcie kamieni oraz korekcja wady unaczynienia wrotnego wątroby;
zapobieganie polega przede wszystkim na stosowaniu odpowiedniej diety.


Kamienie ksantynowe:

Kamienie ksantynowe to kamienie purynowe częściej występujące u kotów.  U kotów podejrzewa się rodzinną lub wrodzoną wadę aktywności enzymu oksydazy ksantynowej. Do ich powstawania przyczynia się także podawanie allopurinolu, który hamuje aktywność oksydazy ksantynowej.

Kamienie ksantynowe
 
Kryształy są podobne do kryształów kwasu moczowego, natomiast kamienie są kilkumilimetrowe, o gładkiej powierzchni oraz żółtej, pomarańczowej lub jasnobrązowej barwie; są niewidoczne na zdjęciu rentgenowskim;


Brak jest możliwości farmakologicznego rozpuszczenia tego rodzaju kamieni; leczenie polega na usunięciu chirurgicznym lub rozbiciu kamieni;
zapobiegawczo zaleca się stosowanie diety o ograniczonym poziomie białka i powodującej wytwarzanie zasadowego moczu (np diety firmy Royal Canin: Urinary U/C dla psów lub Renal dla kotów).


Kamienie cystynowe:

Częstotliwość występowania tego rodzaju kamieni u psów i kotów jest bardzo niska. Kryształy są duże, płaskie i sześciokątne a kamienie małe, kuliste, jasnożółte, jasnobrązowe lub jasnozielone, słabo widoczne na zdjęciach rentgenowskich. Kryształy łatwiej wytrącają się w moczu o odczynie kwaśnym.


 
-kamica spowodowana jest wrodzonym zaburzeniem prowadzącym do zaburzeń we wchłanianiu zwrotnym cystyny i innych aminokwasów w kanalikach nerkowych;

-u kotów do ras predysponowanych zalicza się domowe krótkowłose i syjamskie;

-leczenie u psów obejmuje stosowanie odpowiedniej diety oraz leków w celu rozpuszczenia kamieni;

-leczenie jest skuteczne w dwóch trzecich przypadków i trwa 1- 3 miesiące;

-leczenie u kotów polega na usunięciu lub rozbiciu kamieni (brak możliwości skutecznego rozpuszczania farmakologicznego);

Zapobieganie jest bardzo ważne ze względu na dużą częstotliwość nawrotów i obejmuje stosowanie  odpowiedniej diety oraz leków.


Kamienie krzemianowe:

Kamienie krzemianowe spotykane są u psów i kotów bardzo rzadko. Kamienie najczęściej są kształtu gwiaździstego, o barwie szarobiałej do brązowej i są widoczne w przeglądowych zdjęciach rentgenowskich.


 
-przyczyna jest nieznana, ale możliwy jest związek z dietą (wysoki poziom glutenu kukurydzianego lub ryżowego oraz łusek sojowych);

-predysponowane rasy to owczarki niemieckie i owczarki staroangielskie;

-brak jest możliwości farmakologicznego rozpuszczenia; działania profilaktyczne obejmują zwiększenie ilości wypijanej wody oraz unikanie diet o zwiększonej ilości białek roślinnych.


Kamienie mieszane:

Kamienie mieszane to takie, w których warstwa środkowa składa się w minimum 70% z jednego rodzaju minerałów, a warstwa zewnętrzna z minimum 70% innych związków mineralnych.
leczenie jest trudne i wymaga przeprowadzenie analizy kamieni; ogólnie w leczeniu i zapobieganiu stosuje się schematy obowiązujące dla danego rodzaju kamieni.


Wysuszone składniki krwi:

Ten rodzaj kamieni został rozpoznany u kotów. Od pozostałych kamieni różnią się tym, że zwykle nie zawierają elementów krystalicznych. Zbudowane są z materiału organicznego i nie są widoczne ani na zdjęciu rentgenowskim ani w badaniu ultrasonograficznym. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu kamieni.
 

Dziękujemy za informacje weterynarz Katowice