Przetrwałe zęby mleczne u szczeniąt ras małych
U psów fizjologicznie występuje uzębienie heterodontyczne (zróżnicowane pod względem morfoligicznym i funkcjonalnym), tekodontyczne (osadzone w zębodołach), sekodontyczne (o ostrym brzegu) oraz difiodontyczne czyli dwupokoleniowe, co oznacza, ze oprócz zębów stałych (dentitio permanenta) występują zęby mleczne (dentes lactei).
Czas ząbkowania, czyli czas pojawienia się pierwszych zębów to około 2-3 tydzień życia. Przyjmuje się, że pełne uzębienie mleczne powinno być obecne u 12 tygodniowego szczeniaka. Dokładny czas wyrzynania się poszczególnych zębów mlecznych i stałych został przedstawiony w poniższej tabeli.
|
|
siekacze |
kły |
przedtrzonowce |
trzonowce |
|
zęby mleczne |
4-6 tydzień życia |
3-5 tydzień życia |
5-6 tydzień życia |
brak |
|
zęby stałe |
3-5 miesiąc życia |
5-7 miesiąc życia |
4-7 miesiąc życia |
4-7 miesiąc życia |
Przetrwałe zęby mleczne
Mianem przetrwałe zęby mleczne określa się zęby, które pozostały w zębodołach powyżej okresu ich fizjologicznej wymiany na zęby stałe. Takie zęby mogą pozostawać w uzębieniu nawet przez kilka lat (o ile nie pojawią się inne w celu ich zastąpienia) lub współistnieć wraz z zębami stałymi, co zdarza się u około 15% psów.
Predyspozycja rasowa oraz najczęściej występujące wady
Obecnie za główną przyczynę występowania tej wady uważa się czynniki genetyczne, a predysponowanymi rasami są : yorkshire terriery, shih-tzu, pinczery miniaturowe, jamniki, chihuauhua czy szpice miniaturowe. Zaburzenia mogą dotyczyć wszystkich rodzajów zębów, ale najczęściej występują przetrwałe górne i dolne kły oraz siekacze. W przypadku wystąpienia przetrwałego kła żuchwy, ząb stały wyrzyna się przyśrodkowo w stosunku do niego, natomiast przy przetrwałym kle szczęki jego stały odpowiednik umiejscawia się doczaszkowo, przy przetrwałych siekaczach – tylnie, a przy przedtrzonowcach – doogonowo, przyśrodkowo lub bocznie.
Długoterminowe skutki
O ile istnieje możliwość współistnienia zębów stałych wraz z zębami mlecznymi to w większości przypadków prowadzi to do wystąpienia innych jednostek chorobowych : uszkodzenia tkanek miękkich oraz wad zgryzu, np. w przypadku wystąpienia przetrwałego kła żuchwy, kieł stały układa się nieprawidłowo raniąc podniebienie miękkie, a długotrwałe drażnienie tkanek miękkich może powodować przewlekły stan zapalny i prowadzić do powstania przetoki ustno-nosowej. Pojawienie się dodatkowych zębów sprawia, że występuje zaburzenie zgryzu nożycowego. Istotnym jest fakt, że każdy przetrwały ząb mleczny tworzy dodatkową powierzchnię do gromadzenia się płytki bakteryjnej i mineralizacji kamienia nazębnego, czego skutkiem jest zwykle młodzieńcze zapalenie przyzębia oraz zakłóceniu ulega proces formowania się rowka dziąsłowego w zębie stałym.
Postępowanie lekarskie
Jednoczesne występowanie w tej samej lokalizacji zęba mlecznego i zęba stałego jest wskazaniem do ekstrakcji, jednak decyzję przeprowadzenia zabiegu należy podjąć po dokładnym badaniu jamy ustnej. Zalecane jest również wykonanie radiogramu zęba, który ma zostać usunięty, co pozwala na określenie morfologii i stanu resorpcji zęba mlecznego oraz na ocenę stanu zawiązka zęba stałego.
Istnieją dwie najczęściej stosowane metody ekstrakcji przetrwałych zębów mlecznych: zamknięta (niechirurgiczna) oraz otwarta (chirurgiczna). W obu przypadkach zabieg rozpoczyna się od oddzielenia rąbka dziąsła wokół przetrwałego zęba mlecznego przy pomocy skalpela i podważki okostnowej. W metodzie zamkniętej następnie dokonuje się zerwania włókien więzadeł zęba przy pomocy zakrzywionej dźwigni ekstrakcyjnej do zębów mlecznych oraz obluzowania jego osadzenia. W metodzie otwartej natomiast wykonuje się przecięcie dziąsła wzdłuż jego policzkowej części, co umożliwia chirurgiczny dostęp do korzenia (znaczące zmniejszenie ryzyka złamania), a następnie zerwanie włókien więzadeł zęba przy pomocy dźwigni ekstrakcyjnej klinowej oraz, podobnie jak w poprzednim przypadku, obluzowanie jego osadzenia. Obie procedury kończy zaopatrzenie rany z wykorzystaniem nici wchłanianych oraz wykonanie kontrolnego radiogramu pooperacyjnego, w celu potwierdzenia prawidłowo przeprowadzonego zabiegu. Należy zwrócić szczególną uwagę, by nie wprowadzać narzędzi pomiędzy ząb usuwany a ząb stały oraz zęby stałe nie powinny być używane jako punkt podparcia.
Profilaktyka
U psów posiadających predyspozycje do przetrwałych zębów mlecznych (również tych po przebytym zabiegu ekstrakcji) zaleca się regularne wizyty lekarskie w celu kontrolowania wyrzynania się poszczególnych zębów i wystąpienia ewentualnych wad zgryzu. Należy pamiętać, że im młodszy pies tym możliwość korekcji występujących wad jest większa.
Autor: Magdalena Joanna Głębocka
UCMW UJ-UR