Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej,
w wielu sytuacjach wydaje się być najskuteczniejszym narzędziem diagnostycznym. Wśród zalet należy wymienić przede wszystkim większą niż w przypadku aparatu rendgenowskiego mobilność, brak konieczności premedykacji, brak szkodliwego promieniowania, wyższą dokładność oceny zawartości jamy otrzewnej oraz niższa cena i większa dostępność ultrasonografów. Wykazano że najczęstrzymi, zagrażającymi życiu powikłaniami urazów tępych są krwawienia narządowe (wątroba, śledziona), krwawienia z dużych naczyń krwionośnych oraz pęknięcie pęcherza lub dróg moczowych. U ludzi, badania pokazały nieskuteczność tradycyjnego badania fizykalnego w 45% wymienionych przypadków (1).
Technika aFAST (abdominal focused assessment with sonography for trauma)
została opracowana w 2004 r. i szybko stała się istotną częścią postępowania z pacjentem powypadkowym (2). Jest ona narzędziem diagnostycznym nieocenionym przy wykrywaniu płynu oraz powietrza w jamie brzusznej. Średni czas wykonania badania aFAST wynosi 6 minut, nie przeszkadza ono jednak w wykonywaniu innych procedur (intubacja, założenie katetera dożylnego)(2). Powinniśmy po nią sięgać w diagnozowaniu zwierząt po wypadkach komunikacyjnych, upadkach z wysokości oraz z ranami miażdżonymi. Przed przystąpieniem do badania ultrasonograficznego, należy pamiętać o wstępnej stabilizacji pacjenta. Badanie wykonujemy na pacjencie leżącym na boku. Należy przyłożyć głowicę w 4 krytycznych miejscach.
1. Przestrzeń podmostkowa, pozwalająca ocenić okolicę wątroby, przepony i żołądka,
2. Okolica śledziony i lewej nerki,
3. Okolica pęcherza moczowego oraz
4. Okolica prawej nerki i prawych płatów wątroby (2,3).
Ułożenie pacjenta, miejsca oceny oraz kolejność badania
różnią się w zależności od źródła. Trzymanie się określonego protokołu przy badaniu każdego pacjenta, zwiększa skuteczność badania. Skala AFS (abdomina fluid score) jest używana do określenia ilości płynu stwierdzonego w badaniu aFAST. AFS 0 oznacza że w badaniu ultrasonograficznym nie stwierdzono obecności płynu, AFS 4 oznacza że płyn został stwierdzony w każdym z czterech badanych miejsc (3) . Wykazano że pacjenci 1-2 AFS rzadko wpadają w anemie, natomiast ASF 3-4 w 25% wymagają transfuzji krwi (4).
Należy zaznaczyć że badanie USG jest badaniem dodatkowym i nie zastąpi dokładnie przeprowadzonego badania fizykalnego. Poza stanami nagłymi, badanie aFAST znajduje zastosowanie również w każdej innej sytuacji, wymagającej oceny zawartości jamy otrzewnej np. krwawiące nowotwory, zapalenie otrzewnej itp.
Bibliografia:
Autor
Wiktor Turek
Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej UJ-UR