Przegląd najczęstszych wrodzonych i dziedzicznych chorób układu krwionośnego psów i kotów.
Choroby wrodzone układu krwionośnego,
obecne są już podczas narodzin. Ich występowanie zależne jest od czynników genetycznych, środowiskowych, zakaźnych oraz żywieniowych. Dla niektórych schorzeń, mechanizmy dziedziczenia nie są poznane, a przesłanką pozwalającą zakładać ich dziedziczny charakter są predylekcje rasowe. Znajomość zagadnienia jest istotna nie tylko ze względu na bezpośrednie skutki, ale również potencjalne przekazywanie chorób na potomstwo i rozpowszechnianie ich w danej rasie. W chorobach takich jak kardiomiopatia przerostowa (HCM), kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM), choroba zwyrodnieniowa zastawek komponent dziedziczny wydaje się być znaczący.
U psów, częstotliwość występowania wrodzonych wad serca
ocenia się na ok. 1%. Wykazana przez badania tendencja wzrostowa, może być spowodowana rozwojem wiedzy weterynaryjnej, rozpowszechnieniem nowych metod diagnostycznych oraz błędami w pracy hodowlanej. Najczęstrzymi występującymi u psów chorobami wrodzonymi układu krwionosnego są: zwężenie aorty (AS), zwężenie tętnicy płucnej (PS) oraz przetrwały przewód tętniczy (przewód Botalla, PDA). Do rzadszych chorób należą: ubytek przegrody międzykomorowej (VSD), ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD), dysplazja zastawki mitralnej (MVD) dysplazja zastawki trójdzielnej (TVD), tetralogia Fallota, serce trójprzedsionkowe (łac. cor triatriatum) oraz przetrwały, prawy łuk aorty.
U kotów, częstotliwośc występowania wrodzonych wad serca
jest niejsza niż u psów, i wynosi około 0,5%. Najczęstrze to ubytek przedsionkowo-komorowy (AVD), dysplazja zastawek, fibroelastoza wsierdzia, przetrwały przewód tętniczy (PDA), zwężenie aorty (AS), tetralogia Fallota.
Niewydolnośc serca
wywołana wrodzonymi wadami układu krwionośnego może rozwijać się na wiele sposobów. Defekty takie jak zwężenie tętnicy płucne i zwężenie podzastawkowe aorty powodują utrudnienie w odpływie krwi z komory, co prowadzi do niewydolności prawo (przy PS) i lewokomorowej (przy SAS). Konsekwencją tego stanu jest przerost koncentryczny mięśnia sercowego, co zwiększa ryzyko niedotlenienia powodowanego arytmią i nagłej śmierci sercowej. PDA oraz ubytki przegrody są przykładami nieprawidłowego połączenia między krwiobiegiem dużym i małym. Dochodzi wtedy do przecieku lewo-prawego, przyczyniającego się do rozwinięcia niewydolności serca lewego z typowymi jej objawami (obrzęk płuc, kaszel, nietolerancja wysiłkowa). W niektórych sytuacjach, PDA może powodować przeciek prawo-lewy (tzw. odwrócony PDA). Zwierzę ze schorzeniem powodującym przeciek prawo-lewy (odwrócony PDA, tetralogia Fallota) może rozwinąc objawy prawostronnej niewydolności serca oraz policytemie będącącej skutkiem przepływu nadmiernej ilości nieutlenowanej krwi przez nerki, co będzie skutkowało zwięszonym wydzielaniem erytropoetyny.
Wczesne wykrywanie wrodzonych chorób serca,
jest istotne z wielu powodów. Metodą z wyboru w leczeniu niektórych z nich jest metoda chirurgiczna, przy czym rokowania są bardziej pomyślne w młodszym wieku. O ile badanie fizykalne może nasunąć klinicyście podejrzenie wrodzonej choroby serca, o tyle w postawieniu pewnej diagnozy musimy posiłkować się badaniami dodatkowymi, głównie badaniem echokardiograficznym. Obraz kliniczny różni się, w zależności od rodzaju schorzenia oraz stanu jego zaawansowania. Warto w tym miejscu wspomnieć o tzw. szmerach niewinnych (funkcjonalnych). Są to szmery sercowe, występujące u młodych zwierząt, niebędące oznaką procesów patologicznych. Podejrzenie powinny budzić szmery utrzymujące się powyżej 6 miesiąca życia, szmery rozkurczowe (słyszalne po drugim tonie serca) oraz szmery o wysokiej intensywności (>3 w skali Levine).
Bibliografia:
- Kvar t C and Hiiggstrom J (2002) Cardiac Auscultation and Phonocardiography in Dogs, Horses and Cals. Uppsala. Sweden
- Anna Tidholm, DVM, PhDa, b, , , Ingrid Ljungvall, DVM, PhD (2015) Congenital heart defects in cats: a retrospective study of 162 cats (1996–2013), Journal of Veterinary Cardiology Volume 17, Supplement 1
- Bussadori, C.; Poggi, M. (2015) Common congenital heart disease in dog from diagnosis to therapy, Veterinaria (Cremona) 2015 Vol.29 No.4 pp.7-19 ref.33
Autor
Wiktor Turek
Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej UJ-UR