DYSPLAZJA STAWU ŁOKCIOWEGO
Dysplazja stawu łokciowego to schorzenie występujące zwłaszcza u większych ras psów, szybko rosnących, od 4 do 12 m-ca życia, ale może ujawnić się w starszym wieku jako wynik choroby rozwijającej się u młodych psów. W dysplazji stawu łokciowego wyróżnia się kilka składowych: izolowany wyrostek wieńcowy przyśrodkowy, nieprzyrośnięty wyrostek łokciowy dodatkowy, OCD kłykcia przyśrodkowego kości ramiennej oraz osteoarthritis. Fragmentacja wyrostka wieńcowego kości łokciowej to najczęściej diagnozowane schorzenie polegające na odizolowaniu się chrząstki i kości podchrzęstnej wyrostka oraz uszkodzeniu chrząstki na poziomie 2-4 stopnia uszkodzenia w obrazie artroskopowym. Objawia się ona głównie kulawizną, zwłaszcza po spoczynku. Przyczyną choroby może być zwiększony nacisk na wyrostek wieńcowy przyśrodkowy w związku z niedopasowaniem w stawie łokciowym. Wyróżniamy 2 rodzaje inkongruencji: łokciowo-promieniową i łokciowo-ramienną. W niedopasowaniu łokciowo-promieniowym pojawia się tzw. uskok pomiędzy główką kości promieniowej a powierzchnią stawową kości łokciowej. W niedopasowaniu łokciowo-ramiennym występuje niezgodność między wcięciem bloczkowym kości łokciowej a powierzchniami stawowymi kłykci kości ramiennej. Inne przyczyny to: uraz, problemy żywieniowe, wady genetyczne, zwiększona masa ciała. Najczęstsze objawy kliniczne oprócz kulawizny to zaniki mięśniowe, ograniczony zakres ruchu w stawie łokciowym, zwiększona ilość płynu stawowego, narośla kostne na nadkłykciu przyśrodkowym i bocznym kości ramiennej, bolesność przy zginaniu i prostowaniu stawu.
Za jedną z najlepszych obecnie metod diagnostycznych i leczniczych uznaje się tutaj artroskopię. Istnieją duże różnice między artrotomią a wspomnianą artroskopią. Artroskopia jest małoinwazyjna, lepiej w trakcie jej przeprowadzania można zlokalizować elementy stawu, ponadto można w niej rozróżnić 5 stopni uszkodzenia chrząstki stawowej wyrostka wieńcowego przyśrodkowego. W trakcie artroskopii możemy zaobserwować chondromalację lub fibrylację chrząstki, niedokrwienie kości podchrzęstnej, odizolowanie się wyrostka wieńcowego bez przemieszczenia, z niewielkim lub całkowitym przemieszczeniem.
Diagnostyka schorzenia obejmuje wywiad, badanie ortopedyczne w ruchu i spoczynku (w tym goniometria - badanie zakresu ruchomości w stawie), radiografię, badanie płynu stawowego.
Badanie radiologiczne stawu łokciowego wykonuje się w projekcji przyśrodkowo-bocznej w pozycji neutralnej z tak zrotowanym stawem, aby kłykcie przyśrodkowy i boczny kości ramiennej nakładały się na siebie na zdjęciu rtg, w pełnej fleksji i projekcji przednio-tylnej z pronacją kończyny o kąt ok. 15°. Cechy zdjęcia sugerujące dysplazję to osteoskleroza kości łokciowej w obszarze, gdzie znajduje się wyrostek wieńcowy przyśrodkowy, zatarcie górnego brzegu wyrostka łokciowego dodatkowego, co może świadczyć o obecności osteofitów, zatarcie granicy wyrostka wieńcowego, niedopasowanie wcięcia bloczkowego kości łokciowej do powierzchni stawowych kłykci kości ramiennej.
Do przeprowadzenia artroskopii wymagane jest utworzenie 3 portów. 1 port - wyprowadzający płyn, płuczący staw, nad górnym brzegiem wyrostka dodatkowego kości łokciowej, 2 port - wizyjny, do wprowadzenia optyki, poniżej nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, ok. 5 cm od brzegu tylnego, 3 port - roboczy, za więzadłem pobocznym przyśrodkowym stawu łokciowego. Należy pamiętać, że w pobliżu wykonywanych portów przebiega nerw łokciowy, pośrodkowy i tętnica pośrodkowa. W trakcie artroskopii próbnikiem oceniamy izolowany wyrostek wieńcowy. Usuwamy martwe tkanki, można również usunąć kosmki maziowe, w celu lepszej wizualizacji stawu, jednak wiążę się to z większym krwawieniem. Należy usunąć martwą kość podchrzęstną. Na bazie skrzepu krwi, który powstanie po usunięciu martwej tkanki wytworzy się blizna włóknisto-chrzęstna z płytkowych czynników wzrostu. Po zakończeniu artroskopii wprowadza się do stawu za pomocą portu środek znieczulający (opioid i środek do znieczulenia miejscowego). Po operacji stosuje się fizykoterapię przez pierwsze 2 dni w postaci zimnych okładów (10 min, 2x/dzień), następne 2 dni ciepłe okłady (10 min, 2x/dzień). Zalecenia pooperacyjne obejmują ograniczenie ruchu przez 30 dni, przez 7-8 dni po zabiegu stosowanie leków przeciwzapalnych niesterydowych. Po 30 dniach zaleca się spacery 3-4x/dzień po 15 min, w ciągu 2-3 tyg. wydłużając czas do 30 min 1x/dzień. Zaleca się również kontrolne badanie rtg 30 dni po artroskopii. Ważna jest też aplikacja substancji chondroprotekcyjnych. Można rozważyć terapię komórkami macierzystymi lub osoczem bogatopłytkowym.
Piśmiennictwo:
- Fossum T.: ,,Chirurgia małych zwierząt”, Elsevier Urban & Partner, 2009,
- Brass W., Schebitz H.: ,,Techniki operacyjne u psów i kotów”, Wydawnictwo Galaktyka, 2010,
- Kinda W.: Radiologiczna ocena dysplazji stawów łokciowych u psów”, Weterynaria, 2013,
- Empel W.: ,,Radiodiagnostyka weterynaryjna”, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1998.
Autor: studentka UCMW UJ-UR
Natalia Witka