Główne problemy ze znieczuleniem ptaków w czasie zabiegów chirurgicznych
Istnieje wiele kłopotów jakie możemy napotkać w czasie znieczulenia ptasiego pacjenta. Wynikają one między innymi z odmiennej budowy anatomicznej, szybszego metabolizmu ptaków czy ich tendencji do szybkiej utraty ciepła.
Ptaki wyróżniają się szczególną budową anatomiczną układu oddechowego. Ich chrząstki tchawicze są zamknięte, przez co mają ograniczone możliwości rozszerzania się. Ponadto tchawica zwęża się w kierunku doogonowym i ma najmniejszą średnicę w okolicy rozwidlenia tchawicy. Właśnie ze względu na budowę anatomiczną tchawicy ptaków, nie jest wskazane by u tej grupy zwierząt używać rurek intubacyjnych. Przy ich użyciu może dojść do nekrozy błony śluzowej tchawicy, pęknięcia chrząstek tchawiczych czy krwawienia po zakończeniu zabiegu. Jeśli istnieje konieczność intubacji ptaka przez tchawicę, należy wybierać rurki znacznie krótsze niż te stosowane u ssaków oraz rurki bezmankietowe. Znacznie bezpieczniejszym sposobem intubacji ptaka jest intubacja przez worek powietrzny piersiowy doogonowy.
Odmienny jest również sposób oddychania ptaków – oddychają one dzięki ruchom mostka (w górę i w dół) oraz ruchom żeber. Nie mają one przepony. Ułożenie ptaka w pozycji dorsalnej, która jest często konieczna do wykonania zabiegu, znacznie obniża wydajność oddychania. Należy więc pamiętać o tym, żeby możliwie jak najczęściej obracać ptaka do pozycji ventralnej lub lateralnej. Szczególną uwagę należy zwrócić na ptaki z ascites - ze względu na ucisk na worki powietrzne oddychanie jest mocno utrudnione.
Przed indukcją znieczulenia nie należy podawać ptakom jedzenia. Jest to bardzo istotne, ze względu na brak nagłośni u tej grupy zwierząt i zwiększone ryzyko zachłyśnięcia się treścią pokarmową przy wystąpieniu regurgitacji. Ptak nie może być jednak pozostawiony zbyt długo bez pokarmu ze względu na bardzo wysokie tempo metabolizmu i ryzyko wystąpienia groźnej dla życia hipoglikemii. Zaleca się aby głodzić ptaka przez 3-4 godziny przed planowanym znieczuleniem. Ponadto w czasie znieczulenia należy utrzymywać głowę ptaka podniesioną nad poziom wola, co obniża ryzyko regurgitacji.
Należy także pamiętać o ogrzewaniu ptaka w czasie zabiegów. Ptak zaczyna tracić ciepło średnio po 20 minutach od indukcji znieczulenia, jednak u małych ptaków proces ten zaczyna się dużo wcześniej. Można temu zapobiegać dzięki podawaniu ogrzanych płynów czy gazów anestetycznych, ale także poprzez zastosowanie poduszek grzewczych. Najistotniejsze jest jednak odpowiednie zaplanowanie zabiegu i jego szybkie przeprowadzenie.
W trakcie zabiegu należy także pamiętać o odpowiednim wspomaganiu układu krążenia. Przedłużająca się anestezja w czasie zabiegów chirurgicznych, szczególnie tych w trakcie których ptak traci znaczną ilość krwi, może prowadzić do spadku ciśnienia krwi oraz spadku ukrwienia narządów. Możemy temu przeciwdziałać poprzez podanie podskórne, dożylne lub dokostne ogrzanych płynów – np. płynu Ringera w dawce 10-60 ml/h/kg masy ciała.
Znieczulenie ptasiego pacjenta może dostarczyć nam wielu kłopotów, dlatego wiedza na ten temat jest niezwykle istotna, jeśli chcemy przeprowadzać zabiegi chirurgiczne na ptakach.
Autor: Joanna Sierańska
Bibliografia:
- Bob Doneley „Avian Medicine and Surgery in Practice, Companion and Aviary Birds”, CRC Press, 2016
- Michael Lierz, Prof Dr. med. vet., DZooMed, Dip. ECZM (Wildlife Population Health), Dip. ECPVS, and Rüdiger Korbel, Prof Dr. med. vet., Dip. ECZM (Avian), „Anesthesia And Analgesia In Birds”, Elsevier, 2012